Piet Warners

'God als zelfstandig ervaarbare entiteit in de menselijke wereld (….) is voor de mens afwezig. Met deze eigenlijk onmogelijke samenvatting laat ik je achter, in de hoop dat een en ander je toch positief te denken geeft.' Dit is de laatste zin van het hoofdstuk, waarin Mozes' vraag Gods aangezicht te mogen zien, wordt behandeld (blz. 169), in het boek van Rob Cassuto: Reizen door de Tora. Ter geruststelling van de schrijver: wat mij betreft geeft dat hoofdstuk, maar ook het hele boek mij positief te denken.
Cassuto, jurist en psycholoog, is in de loop van zijn leven teruggekeerd naar zijn Joodse wortels (evenals zijn oom, de bij velen nog bekende George Cassuto z.l. (zijn nagedachtenis zij tot zegen) , de hervormde predikant die, zoals hij zelf het uitdrukte 'weer opdook' in het Jodendom; aan hem is dit boek opgedragen). Hij heeft zich sindsdien verdiept in het Joodse gedachtegoed. Daar is dit boek een vrucht van. Bestudering van de Joodse traditie zoals die in de Talmoed en in veel, zeer veel geschriften daarna, zich ontwikkeld heeft. Beter te zeggen: tradities, want het gaat om een buitengewoon kleurig geheel, waarin gemeenschappelijk is de concentratie op de eerste vijf boeken van de Bijbel: de Tora. Juist ook als je daar niet zo bekend mee bent geeft dit boek daar een mooi beeld van. De Tora onderverdeeld in 54 'hoofdstukken': parasjot. In alle synagoges over de hele wereld worden tijdens de sjabbatdienst die 54 hoofdstukken in hun geheel gereciteerd 'gelayend' in een jaar.
In 70 hoofdstukken maakt de schrijver een keuze uit al die parasjot en uit wat hij in de traditie gevonden heeft en deelt zijn associaties en inzichten met de lezer. Naast de traditionele uitleg fascineert hem het proces van morele evolutie dat te onderkennen is (blz. 23). Evolutie die een uitdrukking vindt in de die Tien Woorden (Geboden). De hoofdpersonen in de Bijbelverhalen zijn geen zondeloze figuren, maar wel levende mensen in ontwikkeling (blz. 87). Dat wordt bij voorbeeld mooi getekend aan Juda, de naamgever van het Joodse volk en Jozef Het mooie van omgaan met Joodse traditie(s) is dat niet gepretendeerd wordt de waarheid te onthullen, maar er wordt een uitleg, een visie gegeven waarover je kunt nadenken, waarin je je eigen nuances en tegenspraak kunt aanbrengen. Het 'lernen' gaat steeds maar door. Wat die zin in het begin van deze recensie geciteerd, betreft: in feite is God een abstract begrip; elk gesneden beeld/denkbeeld - hoe nodig je beelden ook hebt - is voorlopig. Het spoor van de God van Israel, de Ene, de Eeuwige is slechts achteraf te zien. Al was het maar in het feit dat Israël ondanks alles nog onder ons is…
Ieder die zich wat meer wil verdiepen in Joodse benadering van de Bijbel kan ik aanraden dit boek te lezen. Niet achter elkaar, 't is geen roman, maar bij voorbeeld in zeventig dagen. Elke dag een stukje. Het is goed, boeiend geschreven. Je zult er door verrijkt en geprikkeld worden. Ik kijk uit naar het vervolg, als de verdere boeken van de Tora onderzocht worden. Vooral de gedeelten over Leviticus zie ik met spanning tegemoet.

Rob Cassuto: Reizen door de tijd. Van het Begin naar de Berg: Genesis en Exodus. 193 blz. Uitgave Stichting Pardes
ISBN 978 94 92110 14 5. Prijs € 17 ,50.